یکی از حالتهای دسته بندی کمپرسورهای گریز از مرکز شکل پوسته آن می باشد. با توجه به اینکه پوسته ها دوتکه می باشند برحسب اتصال تکه ها به یکدیگر کمپرسور ها را عمودی(Vertical) یا افقی(Horizental) می نامند. کمپرسور یک طبقه ای که پروانه آن به صورت آویزان  (Overhung) می باشد نمونه ای ازکمپرسور یک مرحله ای پوسته عمودی (Vertical Split) می باشد. کمپرسورهای گریز از مرکز چند مرحله ای غالبا به شکل افقی ساخته می شوند.

در این قسمت لازم است واژه مرحله (Stage) در کمپرسورها تعریف گردد تا در درک مفهوم آن دچار مشکل نشویم. در مورد کمپرسورهای گریز از مرکز این واژه از نظر سازندگان کمپرسور و مهندسین فرآیند دارای تعابیر متفاوتی می باشد.

از نظر سازنده کمپرسور، مجموعه یک پروانه ویک پیچک (Diffuser)  را یک مرحله می گویند. حال آنکه از نظر مهندسین فرآیند این واژه در یک محدوده از فرآیند تراکم معنی پیدا می کند که گاز تحت عمل خنک کردن مجدد قرار گیرد . مثلا اگر کمپرسور دارای ۶ پروانه و یک خنک کن بین مرحله ای باشد، سازندگان کمپرسور آنرا ۶ مرحله ای و مصرف کنندگان آنرا ٢ مرحله ای می نامند. این اختلاف نظر در کمپرسورهایی که دارای یک پروانه می باشند مسئله مهمی نبوده چراکه هردو یک مفهوم را می رسانند. اما وقتی که تعداد پروانه ها ی یک پوسته افزایش می یابد اختلاف نظرها خود را نشان می دهند.

در مورد کمپرسورهای افقی می توان گفت:حسن بزرگ کمپرسورهای گریز از مرکز ، سهولت در تعمیر و نگهداری آن ها می باشد. با باز کردن قسمت فوقانی پوسته کلیه قسمت های درونی کمپرسور در دسترس بوده و رو تور آن را می توان بدون جداکردن از کمپرسور بیرون کشید. در کمپرسورهایی که در فشار بالا و یا برای تراکم گازهای با جرم مولکولی کم کار می کنند، آب بند کردن پوسته مشکل بوده ودراین گونه موارد ترجیح داده می شود که کمپرسور به شکل بشکه ای (Barrel type) ساخته شود. در مدلهای چند مرحله ای کمپرسورهای بشکه ای، یک بشکه داخلی به صورت افقی درون پوسته اصلی کار گذاشته شده است، بطوریکه می توان روتور را بدون جداکردن پروانه ها بیرون کشید. در کمپرسورهای با پروانه آویزان جداکردن روتور بدون جداسازی پروانه ها امکان پذیر نمی باشد. طرح دیگر کمپرسورهای گریز از مرکز ، مدل گیربکسی آن می باشد. این نوع کمپرسورها غالبا از نوع پروانه آویزان بوده که دارای یک دنده بزرگ(Bull Gear) بوده و انتقال نیرو به پروانه ها توسط  دنده های کوچکتر(Pinion)صورت می گیرد.
در این نوع طراحی، پوسته (Casing ) به گیربکسی متصل می باشد. این طرح می تواند درشکل های یک یا چند مرحله ای ساخته شوند. کمپرسورهای چند مرحله ای از نوع طرح فوق غالبا برای تراکم هوا ساخته شده و خنک کن بین مرحله ای آن بخشی از مجموعه کمپرسور می باشد.

گیربکس های حلزونی سری VF دارای محور حلزونی از جنس فولاد آلیاژی هستند و سخت کاری شده می باشند تا بازدهی بهتری بدست دهند. چرخ حلزون از جنس برنز ریخته گری شده است که با کیفیت مواد ضمانت شده مطابقت دارد. و محور ورودی گیربکس حلزونی VF با استفاده از چرخ زنجیر، پولی، مکانیزم های دستی و یا کوپلینگ با موتور به چرخش در می آید.

جنس پوسته برای مدلهای ۶۲ تا ۲۵۰ از چدن سخت کاری شده می باشد و برای مدل های ۳۰ تا ۴۹ از آلومینیوم می باشد.

کمپرسورهای گریز از مرکز مانند سایر انواع کمپرسورها دارای مزایا و معایبی می باشد که در ذیل به آنها اشاره شده است:

مزایای کمپرسورهای گریز از مرکز

1. کارایی های بالا که آن را از نظر کارایی به حد کمپرسورهای دو مرحله ای رفت و برگشتی می رساند.
2. می تواند فشار را به ۱۲۰۰psi برساند.
3. فونداسیون های ویژه ای نیاز ندارند.
4. هزینه نسبی اولیه افزایش اندازه را بهبود داده است.
5. پکیج کامل برای کارخانه یا هوای که تا ۵۰۰ اسب بخار است.
6. طراحی شده برای اینکه هوای بدون روغن و چربی تحویل بدهد.

معایب کمپرسورهای گریز ازمرکز

1. هزینه اولیه بالا
2. سیستم های کنترل و نظارت پیچیده
3. سرعت های چرخشی بالا نیاز به بلبرینگ های ویژه ای دارند و لغزش پیچیده و فضای محدود توجهات ویژه از نظرنگهداری نیاز دارند.
4. نوسان کنترل ظرفیت محدود در کمپرسورکه نیاز به عدم بارگذاری برای ظرفیت های کاهش یافته دارد.

گیربکس های اتوماتیک را می‌توان به ۳ بخش کلی تقسیم کرد؛ مبدل گشتاور، بلوک هیدرولیک و مجموعه دنده‌ها و کلاچ‌ها.
مبدل گشتاور یا توربین، رابط میان پیشرانه و گیربکس است که از ۲ توربین (روتور) اصلی تشکیل شده است. یکی از توربین‌ها از میل‌لنگ دور گرفته و با ایجاد جریان گردابی در روغن هیدرولیک، توربین دوم را که به جعبه دنده  متصل است، به گردش در‌می‌آورد. حد‌فاصل این توربین‌ها، استاتور قرار گرفته که با تغییر جهت سیال خروجی از پره‌های توربین‌ها، نیروی کمکی برای مجموعه را فراهم می‌کند.

علاوه بر این گیربکس های اتوماتیک علی‌رغم تمام مزایای که دارند، به دلیل ساختار پیچیده، فرآیند عیب‌یابی دشواری دارند و البته ‌هنگام بروز خرابی گیربکس و در نهایت خودرو، خودرو جرثقیلی می‌شود.

در نتیجه به دلیل این نوع طراحی، مبدل گشتاور قادر به بکسواد‌ کردن و قفل‌کردن است که موجب می‌شود دیگر نیازی به کلاچ جهت قطع و وصل‌کردن ارتباط پیشرانه و جعبه دنده هنگام توقف یا تعویض دنده نباشد. گشتاور پیشرانه از طریق مبدل گشتاور به خود گیربکس می‌رسد. گیربکس های اتوماتیک شامل مجموعه‌ای از دنده‌ها و کلاچ‌ هاست که توسط مجموعه بلوک هیدرولیک کنترل می‌شود. هرکدام از دنده‌ها در واقع یک مجموعه دنده سیاره‌ای و خورشیدی هستند که با ضریبی معین انتقال دور را انجام می‌دهند و هنگامی درگیر می‌شوند که بلوک هیدرولیک مسیر کانال روغن کلاچ آنها را باز کند.

با کلاچ‌کردن هر دنده، مجموعه خورشیدی و دنده سیاره‌ای آن قفل شده و شروع به انتقال دور می‌کند. بلوک هیدرولیک در واقع یک مجموعه سوپاپ و کانال می باشد که فشار روغن مورد نیاز خود را از پمپ هیدرولیک جعبه دنده و انباره روغن تامین می‌کند. در شرایط مختلف رانندگی، بلوک هیدرولیک با باز و بسته کردن سوپاپ‌های خود و هدایت روغن از طریق کانال‌های مختلف، کلاچ هر یک از دنده‌های مورد نیاز را درگیر می‌کند تا امکان رانندگی با دنده مناسب فراهم شود. بسته به سطح تکنولوژی به کار رفته، مکانیسم بلوک هیدرولیک مختلف است. در گیربکس‌های قدیمی‌تر، بلوک هیدرولیک از قطعه‌ای به نام گاورنر فرمان می‌گیرد. گاورنر یک حسگر مکانیکی حساس به سرعت دوران است.

هر چه گاورنر سریع‌تر بچرخد، نیروی گریز از مرکز وزنه‌های آن را از هم بازتر می‌کند و موجب می‌شود که گاورنر فشار روغن بلوک هیدرولیک را بالا برده و سوپاپ‌های آن را به سمت دنده‌های بالاتر باز کند. با افت سرعت دوران، عکس این قضیه رخ می‌دهد و دنده‌ها معکوس می‌شوند. در گیربکس‌های جدید، کنترل بلوک هیدرولیک کاملا الکترونیکی بوده و سوپاپ‌های آن برقی می باشد.

کنترل یونیت جعبه دنده به کمک سنسورهای مختلفی که روی گیربکس دارد، اشراف کاملی به شرایط آن داشته و دنده صحیح را انتخاب می‌کند. حالت کاری گیربکس نیز به وسیله اهرم دنده توسط راننده تعیین می‌شود که یونیت جعبه دنده و بلوک هیدرولیک برمبنای آن عمل می‌کنند.

گیربکس های دور متغیر در صنایع تولید قطعات پلاستیکی، رنگ رزی های نخ و پارچه، ماشین های نخ ریسی، انواع نوار نقاله ها و نوارهای خطی حمل کننده مواد و ماشین های بسته بندی اتوماتیک،کارخانجات تولید نوشابه، ماشین های سیم پیچی اتوماتیک و دستگاه های سنگبری و …کاربرد دارد.

گیربکس های مکانیکی (ذغالی و دیسک) که با تغییر دور خروجی بصورت خطی به سازندگان و استفاده کنندگان ماشین آلات این امکان را می دهد که در محدوده دوری خاصی بتوانند به دورهای ثابت یا قابل تغییر دست پیدا کنند.

نکات مهم در مورد نگه داری گیربکس های دور متغیر:

• هنگام خاموش بودن گیربکس از تغییر دادن دور خودداری کنید.
• با توجه به حرکت موتور به سمت بالا و پایین، در زمان طراحی و نصب محل قرار گیری گیربکس طوری باشد که موتور آزادانه بتواند حرکت کند و دقت کنید که پایه موتور هیچگاه بسته نشود.
• چنانچه از گیربکس های دور متغیر با گیربکس های کوبل مستقیم استفاده می نمایید دقت کنید که مقدار روغن دنده داخل گیربکس طبق جدول داخل برگ گارانتی که با همه محصولات ارائه می شود مطابقت داشته باشد و روغن کاری مستقیم بلبرینگ های سوزنی گیربکس های دور متغیر الزامی است.

کمپرسور های پیستونی از نظر قدرت عملکرد به چند دسته تقسیم بندی می شوند.

انواع تقسیم بندی کمپرسور های پیستونی عبارت اندز:

الف) کمپرسورها از نظر قرار گرفتن محور سیلندرها به افقی و قائم و زاویه ( V شکل و مایل) تقسیم می شوند.

ب) از نظر مراحل تراکم به کمپرسورهای یک مرحله ای و کمپرسورهای دو یا سه مرحله ای تقسیم می شوند.

پ) از نظر سیلندر به تک سیلندر و چند سیلندر.

ت) از نظر تعداد حفره کارگر به حرکت ساده به طوری که مبرد فقط در یک طرف پیستون متراکم می شود و حرکت دوبل که مبرد به نوبت در هر دو طرف پیستون متراکم می شود.

ج) از نظر ساختمان سیلندر و کارتر به ترکیبی و انفرادی.

د) از نظر مکانیزم میل لنگ و شاتون به بدون واسطه ( معمولی ) و با واسطه.

ر) از نظر قدرت برودتی کمپرسور ها به شرح زیر تقسیم بندی می شوند:
۱ ـ ریز ـ از۵/ ۳ تا kw/h) 300 کیلو کالری در ساعت)
۲ ـ کوچک ـ از۵ / ۳ تا ۲۳ kw/h) 3 تا ۲۰ هزار کیلو کالری در ساعت )
۳ ـ متوسط ـ از ۲۳ تا ۱۰۵ kw/h ) 20 تا ۹۰ هزار کیلو کالری در ساعت )
۴ ـ بزرگ ـ بیش از ۱۰۵ kw/h ( بیش از ۹۰ هزار کیلو کالری در ساعت)

رعایت نکات ایمنی و دقت در مونتاژ کمپرسور یکی از شش عامل موثر در معیار های سنجش مرغوبیت و کیفیت کمپرسور می باشد که به تفصیل آن می پردازیم:

اولین نکته این است که الکتروموتور یا هواساز باید به واسته ریل روی شاسی مخزن نصب شوند. در صورتی که این قطعات بدون قرار گرفتن روی ریل، مستقیما به شاسی پیچ شوند، امکان شل یا سفت کردن تسمه وجود نخواهد داشت. و خریدار در زمانی تعویض تسمه با دشواری بسیار زیادی مواجه خواهند شد.

نصب شیر تخلیه آب در زیر مخزن کمپرسور: کمپرسور حتما باید دارای شیر تخلیه آب باشد. از آنجایی که به صورت طبیعی درون مخزن کمپرسور آب جمع می شود. حتما باید یک شیر تخیله در زیر مخزن نصب شود تا کاربر بتواند روزانه آن را باز کرده و آب درون مخزن را تخلیه کند.

متاسفانه  برخی، برای صرفه جویی در هزینه ها، به جای نصب شیر تخلیه، از یک درپوش یا کورکن استفاده می کنند که برای باز کردن آن حتما باید از آچار استفاده کرد. این امر سبب شده است در بسیاری از مواقع هنگام باز کردن درپوش حادثه رخ دهد. زیرا هنگامی که پیچ به آخرین دنده رسیده  ناگهان با فشار باد به بیرون پرتاب شده و به صورت اپراتور برخورد کرده است. نصب درپوش به جای شیر تخلیه :روش اشتباه و خطرناکی  می باشد.

هم راستا بودن فولی الکتروموتور و فولی هواساز ، در صورتی که این مساله بخوبی رعایت نشود ، تسمه کمپرسور به سرعت پاره می شود.

قطعات یدکی استاندارد و گارانتی کمپرسور یکی از شش عامل موثر در معیار های سنجش مرغوبیت و کیفیت کمپرسور می باشد که به تفصیل آن می پردازیم:

در مورد اهمیت گارانتی و خدمات پس از فروش محصولات، توجه به این نکته حایز اهمیت است که از کار افتادن کمپرسور به منزله متوقف شدن خط تولید و متوقف شدن ماشین آلات می باشد. به ازا هر روز دیر کرد در سرویس یا ارائه قطعات یدکی، یک روز خط تولید متوقف خواهد بود.

برای هر دستگاهی لازمه ی ارائه خدمات پس از فروش این است که آن ماشین یا دستگاه دارای قطعات یدکی استاندارد باشد. برای حصول اطمینان از این موضوع، در زمان خرید از فروشنده بخواهید از هر کدام از قطعات یدکی هواساز کمپرسورها چندین عدد را به شما نشان دهد. در صورتی که از هر قطعه تعداد قابل توجهی موجود بود، شما می توانید از صحت گارانتی و خدمات پس از فروش اطمینان داشته باشید. و در صورت سر باز زدن یا طفره رفتن فروشنده از این کار، احتمال عدم پاسخگویی در زمان وقوع خرابی یا سرویس دستگاه وجود دارد.

قطعات مصرفی و قطعاتی از کمپرسور که درصد بروز خرابی در آنها بیشتر است به شرح زیر می باشد:

• میل لنگ  کمپرسور
• شاتون
• صفحه سوپاپ
• واشر های صفحه سوپاپ
• فیلتر هوا
• رینگ
• پیستون

کمپرسورهای دورانی را باید پاسخ مناسبی برای دامنه ای از کاربرد کمپرسورها در صنعت دانست که در حد فاصل بین کمپرسورهای تناوبی و گریز از مرکز قرار می گیرد. در واقع این نوع کمپرسورها ماشینی مناسب برای نسبت تراکم های متغیر و دامنه وسیعی از ظرفیت هستند.

این دسته از کمپرسورها از نظر رفتاری جزء کمپرسورهای جابجائی مثبت بوده ولی از دیدگاه نیروهای وارد برآن همانند کمپرسورهای گریز از مرکز یک ماشین بالانس شده می باشند. مهمترین تفاوت کمپرسورهای دورانی با کمپرسورهای تناوبی که هم خانواده می باشند درحذف سوپاپها در کمپرسورهای دورانی است . اساسا درمقایسه با کمپرسورهای تناوبی از نظر وزن، سبکتر بوده و بعلت حذف نیروهای لرزاننده (Shaking Forces) به فوندانسیون سنگین نیاز ندارند. هرچندکه این کمپرسورها دارای ساختمان نسبتا ساده تری در مقایسه با کمپرسورهای تناوبی می باشند، با این وجود از نظر طراحی دارای تنوع زیادی بوده و در طرحهای مختلفی ساخته می شوند.

این نوع کمپرسور می تواند با سرعت متناسب با الکتروموتورهای معمولی کار کرده و از نظر هزینه تعمیر و نگهداری مشابه کمپرسورهای گریز از مرکز می باشد، بطوری که هزینه تعمیر نگهداری آن حدود یک سوم کمپرسورهای تناوبی با ظرفیت مشابه می باشد. حذف سوپاپ دراین کمپرسورها بخش اعظمی از مشکلات و توقفات مرتبطه راکه درکمپرسورهای تناوبی وجود دارد منتفی می سازد. درکمپرسورهای دورانی حجم معینی از گاز در فضای بین دو قطعه محبوس شده و سپس در اثر کاهش حجم فضائی که گاز در آن گیرافتاده است، فشار آن افزایش داده شده و به سمت قسمت دهش هدایت می شود. سرعت گاز در طی فرآیند تراکم چندان بالا نبوده وهمین امرموجب جلوگیری از تأثیر تحول پولی تروپیک در کمپرسور می شود ، پدیده ای که در اثر نزدیک شدن سرعت گاز به سرعت صوت در کمپرسورهای گریز از مرکز منشأ مشکلات زیادی می باشد.

فشار کار اساسا دراین نوع کمپرسورها پائین بوده و غالبا تا ١۵ بار بیشتر نمی باشد. البته طرحهای خاصی از این کمپرسورها که چند مرحله ای می باشند قادرند تا فشارهای بالاتری (مثلا ۴٠ بار( کارکنند این کمپرسورها بصورت خشک (Dry)  و یا روغن کاری شده مورد استفاده قرار می گیرند. کمپرسورهای دورانی درطرحهای مختلفی ساخته می شوند.

متداولترین طرحهای کمپرسورهای دورانی عبارت اندز:

• کمپرسورهای حلزونی (با یک یا دو حلزون)(Single Or Twin Screws)
• کمپرسورهای رینگ مایع(Liquid Ring)
• کمپرسورهای دندانه چرخنده
• کمپرسورهای گوشواره ای(Lobe Type)
• کمپرسورهای تیغه لغزنده(Sliding Vane)

کمپرسور و خشک کن هوای فشرده آن (دسی کانت) شامل دوبرج فولادی می باشد که این برجهای فولادی رطوبت را با مواد جاذبی (سلیکاژل واکتیوالومینا) که دارد تا میزان بسیار بالایی(۴۰ درجه سانتیگراد) جذب کرده بطوریکه هوای فشرده کاملا خشک وعاری از رطوبت میشود که در صنایع دارویی و شیمیایی و موادغذایی و خودرو مناسب است .

کمپرسور و خشک کن هوای فشرده آن (دسی کانت) به دلیل جلوگیری از رطوبت در سیستم هوای فشرده که باعث خوردگی و رسوب در لوله ها و بالا رفتن هزینه های تعمیرات و…میشود، از خشک کننده ها که بصورت گرانول هایی می باشند که رطوبت را جذب می کنند استفاده می شود که تمامی قطرات آب را از بین میبرد.

انواع مختلف این محصول کمپرسور

این کمپرسور ها در دو نوع بدون حرارت و حرارتی وجود دارد و برای محیطهایی که دمای آنها کمتر از صفر درجه باشد حتما باید از درایر دسی کانت استفاده شود که هوای آن ۳۵ برابر خشک تر از تبریدی می باشد مواد دسیکانت به شدت به روغن حساسیت داشته و در صورتیکه به روغن آلوده شوند قابلیت خود را از دست می دهند.

برای تشخیص تعویض مواد داخل درایر میتوان با رویت مواد جاذب رطوبت که به شکل کروی و تغییر رنگ آن ازسفیدی کامل به زرد پررنگ یا متمایل به قهوه ای به تعویض آن پی برد.