کمپرسورها و دسته بندی آن ها براساس فشار دهش و مکش
۱- پمپ خلاء Vacuum Pumps
می توان گفت: در واقع پمپ های خلاء نوعی کمپرسور بوده که فشار دهش آن اندکی از فشار جو بیشتر و فشار قسمت مکش آن از فشار جو کمتر می باشد. پمپهای خلاء در طرح های مختلفی ساخته شده که دارای قابلیتهای زیر می باشند.
گریزازمرکز حداکثر خلاء قابل دسترس ۶mmHg
اژکتورهای بخاری حداکثر خلاء قابل دسترس ٠,٠۵mmHg
تناوبی حداکثر خلاءقابل دسترس ٠,٣mmHg
دورانی حداکثر خلاء قابل دسترس ٠,٠٠٠٠۵mmHg
دربین طرحهای فوق پمپهای خلاء از نوع دورانی از مصونیت بیشتری برخوردار می باشند.
۲- دمنده ها Blowers
دمنده ها نوع خاصی از کمپرسورها هستند که فشار نسبتا کم و دبی نسبتا زیاد دارند. حداکثر فشارقابل دسترس توسط آنها (١,۵-٢ بار ) می باشد. دمنده های بافشار کم و دبی زیاد از نوع گریز ازمرکز ساخته می شوند.حال آنکه برای فشارهای بالا (نزدیک به ٢ بار) و دبی کمتر نوع دورانی(Rotary) متداول تر می باشند. ساخت دمنده های از نوع تناوبی (رفت و برگشتی) عملا منتفی است.
۳- هواکشها Fans
این دسته از کمپرسورها عموما برای دبی زیاد و فشار کم (تا ٠,١ بار ) ساخته شده و عموما ازخانواده گریزازمرکز به حساب می آیند.
کمپرسور پیستونی تناوبی و نوع عملکرد کلی آن
از کمپرسور پیستونی تناوبی غالبا برای ذوب فلزات استفاده می شد. بر اساس شواهد تاریخی یونانیان در ١۵٠ سال قبل از میلاد مسیح توانستند کمپرسورهای فلزی بسازند که در آن از آلیاژهای برنزی استفاده شده بود. بهر حال در ساختار این نوع کمپرسورها تا قرن هیجدهم میلادی پیشرفت چندانی صورت نگرفت تا اینکه یک مهندس انگلیسی بنام J.Wilkinson کمپرسوری را طراحی کرد که شبیه کمپرسورهای امروزی بوده و سیلندر آن از چدن ریخته گری ساخته و ماشین کاری شده بود. کمپرسورهای تناوبی عموما برای دبی کم و فشار زیاد مورد استفاده قرار می گیرند. دبی گاز کمپرسورهای تناوبی از مقادیر کم تا ۲۰۰۰m^3/hrمی رسد و با آن می توان به فشارهای بسیار زیاد (تا ۶٠٠٠ بار ) دست یافت. در نسبت های تراکم بالاتر از ۱.۵ این کمپرسورها در مقایسه با سایر انواع کمپرسورها از راندمان بالاتری برخوردار می باشند . کمپرسورهای تناوبی اساسا جزء ماشینهای با ظرفیت ثابت می باشند ولی در شرایط خاصی می توان ظرفیت آن را برحسب شرایط مورد نظر تغییر داد.
کمپرسورهای تناوبی پیستونی جز قدیمی ترین انواع کمپرسورها می باشند. اولین نمونه های این کمپرسور ها با سیلندر چوبی (مثلا از جنس نی بامبو (Bambooساخته شده و پیستون آن بوسیله نیروی انسانی (دستی) عقب و جلو برده می شد. آب بندی پیستون توسط پر پرندگان صورت می گرفت تا از این طریق در مرحله مکش هوا وارد کمپرسور شده و در مرحله تراکم از آن خارج شود
بزرگترین مزیت کمپرسورهای تناوبی در مقایسه با سایر انواع مورد استفاده در صنایع (دورانی و گریزازمرکز) بالا بودن راندمان کلی آن وقابلیت دست یابی به فشا رهای بالا می باشد. با پیشرفت صنعت، در طی قرون نوزدهم و بیستم تغییرات مهمی در ساختار و طراحی کمپرسورهای پیستونی حاصل شد و این امر در درجه اول مدیون انقلاب صنعتی و گسترش صنایع شیمیائی و پتروشیمی می باشد.
از اواخر دهه ١٩۵٠ تا ١٩٧٠ میزان استفاده از این کمپرسورها رو به کاهش نهاد. علت امر در این بود که هر چند کمپرسور پیستونی تناوبی از لحاظ راندمان کلی بالاتر بوده و نهایتا میزان انرژی مصرفی برای هر مترمکعب گاز مورد تراکم در کمپرسور پیستونی تناوبی در مقایسه با سایر انواع کمپرسورها کمتر می باشد، ولی به ازاء آن قیمت اولیه، هزینه های تعمیر ونگهداری و … کمپرسور پیستونی تناوبی نسبتا بالا بوده وبا توجه به ارزان بودن قیمت انرژی در آن دوران، فواید بالا بودن راندمان و پائین بودن انرژی مصرفی در مقایسه با سایر هزینه ها (قیمت اولیه و هزینه تعمیر و نگهداری ) چندان مطلوب نبوده و استفاده از کمپرسورهای ارزان تر و ساده تر (نظیر کمپرسورهای ازنوع گریز از مرکز یا دورانی) به سرعت رو به رشد نهاد.
بعداز افزایش ناگهانی قیمت نفت در اواسط دهه ١٩٧٠ مسئله صرفه جوئی در انرژی در صنعت مطرح شد و استفاده از کمپرسورها تناوبی مجددا مورد توجه قرار گرفت. یکی از ویژگیهای منحصر به فرد این کمپرسورها استفاده از یک کمپرسور برای تراکم چند گاز مختلف می باشد که در سایر انواع کمپرسورها امکان پذیر نمی باشد. در یک کمپرسور با چند پیستون از هر سیلندر می توان برای تراکم یک گاز استفاده کرد. بعنوان مثال از یک سیلندر می توان برای تراکم گاز پروپان و راه اندازی سیستم تبرید استفاده نموده و بقیه سیلندرها به تراکم گاز اصلی سیستم اختصاص داده شود.
یکی از مسائل مهمی که در طراحی کمپرسور باید مورد توجه قرار گیرد، نحوه خنک کردن سیلندرها می باشد. در کمپرسورهای بزرگ سیلندرها دارای ژاکت بیرونی جهت جریان آب بوده تا گاز مورد تراکم توسط آن خنک شود. درعوض کمپرسورهای کوچک غالبا باهواخنک می شوند.
کمپرسورها بلا استثناء جزء ماشین آلاتی هستند که در اغلب واحدهای صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. کمپرسور هوا بهترین ماشین برای صرفه جوئی در نیروی انسانی وکار بدنی و افزایش راندمان تولید می باشد. بنابراین انتخاب کمپرسور برای شرایط مورد نیاز به تجربه و تحلیل دقیق نیاز دارد.
در خیلی از واحدهای صنعتی بخش اعظمی از انرژی مورد نیاز صرف راه اندازی کمپرسورها شده و لذا انتخاب کمپرسور با راندمان بالا نقش مهمی در هزینه های جاری آن واحد دارد . علاوه بر آن انتخاب کمپرسور مناسب می تواند موجب صرفه جوئی در تأسیسات بالاخص زمین، آب خنک کننده، هزینه تعمیر و نگهداری و… شود.
کمپرسور ها و مخزن آن ها
کمپرسور ها و مخزن آن ها یکی دیگر از معیار های سنجش مرغوبیت و کیفیت کمپرسور می باشد که به تفصیل آن می پردازیم:
آنچه که در مورد مخزن کمپرسور حائز اهمیت است، رعایت ضخامت استاندارد و همچنین کیفیت جوشکاری مخازن می باشد. جدول زیر ضخامت ورق مخازن را در ظرفیت های مختلف برای فشار کاری حداکثر ۸ بار را نشان می دهد.
ظرفیت کمپرسور | ۲۵۰ لیتر | ۳۵۰ لیتر | ۵۰۰ لیتر | ۷۵۰ لیتر | ۱۰۰۰ لیتر |
ضخامت ورق مخزن | ۳ | ۴ | ۴ | ۵ | ۵ |
کمپرسور ها و انبار کردن آن ها
کمپرسور باید در محیط خشک و جائی که امکان گرمایش آن وجود دارد انبار شود. اهمیت گرمایش در فصول سرد سال بیشتر است چنانچه نوسانات دمای محیط از حد ۱۰- تا ۶۵+ بیشتر باشد سیستم کنترل کمپرسورها باید جدا شده و دردمای محیط ۵+ تا ۳۰+ نگهداری شود. قبل از راه اندازی کمپرسورها لازم است تمام قسمت های آن از نظر رطوبت و وجود آب بررسی گردند.
کمپرسورها هنگام خروج از محل کارخانه سازنده در مقابل هر نوع زنگ زدگی کوتاه مدت ( تا قبل از استارت آن ) محافظت شده است . چنانچه کمپرسور به مدت طولانی ( بیش از شش ماه ) بدون راه اندازی بماند محافظت های خاصی نیاز دارد که باید انجام شود. این مورد برای کمپرسورهایی که بعد از استارت اولیه نیز به مدت طولانی استفاده می شوند. صادق می باشد. از آنجایی که امکان زنگ زدن قسمت های مختلف کمپرسور در محیط های مرطوب بیشتر است دقیقا زمان خاصی برای توقف و عدم استفاده طولانی مدت از آن را نمی توان تعریف کرد .
کمپرسورها و خصوصیات اخلاقی شرکت فروشنده آن ها
کمپرسور و خصوصیات اخلاقی و سازمانی شرکت فروشنده آن یکی از شش عامل موثر در معیار های سنجش مرغوبیت و کیفیت کمپرسورها می باشد که به تفصیل آن می پردازیم:
یکی از مواردی که باید به آن توجه کرد، ارزیابی شرکت فروشنده کمپرسور می باشد. کندوکاو در این خصوص که آیا این شرکت در صورت بروز خرابی کمپرسورها توان تحمل هزینه های گارانتی و خدمات را دارد. آیا این شرکت از پرسنل کافی برای ارائه خدمات برخوردار است. آیا پرسنل و مدیران شرکت افرادی هستند که در فکر ایجاد یک برند شناخته شده و خلق یک تصویر ذهنی مثبت در دید مشتریان باشند یا نه؟
کمپرسور ها و طریقه ی انتخاب مناسب آن ها
برای اینکه انتخاب مناسبی در کمپرسور ها داشته باشید ابتدا باید هدف خود را از انتخاب کمپرسور و ابزراهای هوایی را که مورد نیازتان است، تجزیه و تحلیل کنید.
آیا شما قصد دارید از کمپرسور ها در اطراف خانه ی خود برای کارهای عجیب و غریب مانند باد کردن لاستیک خودروتان استفاده کنید؟ یا قصد دارید از آن برای کارهای سنگین صنعتی استفاده کنید و یا اگر شما استفاده ی صنعتی از کمپرسورها داشته باشید، ممکن است به یک کمپرسور پیستونی و یک تانک نیاز داشته باشید. همچنین اگر بخواهید از کمپرسور خود در اطراف خانه ی خود استفاده کنید ممکن است به یک کمپرسور پورتابل بدون تانک نیاز داشته باشید. حجم و فشار دستگاهی را که نیاز دارید در نظر بگیرید. به طور قطع، دستگاههای سنگین تر، حجم و فشار بیشتری نیاز دارد. اگر کمپرسور شما بیش از حد بزرگ باشد، به زمان زیادی برای پر شدن آن نیاز دارید و در نهایت بهره وری شما کاهش می یابد.
کمپرسور های اسکرو و نحوه ی عملکرد آن ها
نحوه ی عملکرد کمپرسور های اسکرو این گونه است که از یک جفت روتور حلزونی استفاده می کنند. زمانی که روتورها که می چرخند آن ها بین مش هستند که بطور متناوب قرار گرفته اند و در فضاهای بین لوب در پایان روتور بسته شده است. موقعی که فضای بین لوب در ورودی آخر باز می شود هوای تبریدی در آن مکش می شود. با ادامه چرخش روتورها هوای تبریدی درون فضای بین لوب در کمپرسور های اسکرو به تله می افتد و در ازای طول روتورها فشرده می شوند. حجم فضای بین لوب کاهش می یابد و هوای تبریدی فشرده می شود. موقعی که فضای بین لوب به پایان می رسد، هوای تبریدی فشرده شده موجود است. (نرینگی و مادگی) درون اتاقک آب بندی شده است.
کمپرسور های سری اسکرو و نحوه ی نصب آنها
در استقرار کمپرسور های سری اسکرو باید دقت نمود که قسمت های مختلف آن قابل دسترس بوده و راه ورود هوا به داخل کمپرسور نیز آزاد باشد. ورودی هوا باید به گونه ای در نظر گرفته شود که احتمال وارد شدن مواد مضر، گرد و خاک و غیره به داخل دستگاه به حداقل ممکن کاهش یابد. این مورد شامل سنگ زنی و جرقه های ناشی از جوشکاری و غیره نیز می شود.
برای حمل کمپرسور های سری اسکرو L15-L22 از جرثقیل با تسمه و سایر ادوات قابل اطمینان استفاده کرده و از ایستادن در زیر دستگاه یا منطقه خطر جدا خودداری نمایید. قبل از وصل کردن شلنگ و لوله، از برداشتن درپوش هایی که به طور موقت بر روی آنها بسته شده اند اطمینان حاصل نموده و از لوله های با اندازه و قطر مناسب استفاده کنید.مطمئن شوید که لوله های رابط بین قطعات و تجهیزات مختلف امکان انبساط طولی داشته و مواد آتش زا نیز در نزدیکی این لوله ها قرار نگیرند. در صورت استفاده از سیستم کنترل خارجی حتما روی پلاکاردی جمله “توجه: این سیستم از راه دور کنترل می شود و امکان استارت آن بدون اطلاع قبلی در هر لحظه وجود دارد ” را در قسمتی از دستگاه که قابل دید باشد نصب کنید . کسانی که با سیستم کنترل خارجی کار می کنند نیز لازم است دقت کافی داشته باشند که به هنگام استارت کمپرسور خطری متوجه افراد نزدیک کمپرسور نشود. خطوط و لوله های مربوط به شبکه هوای فشرده و آب خنک کاری باید مشخص گردند. در صورت نصب چند کمپرسور های سری اسکرو در یک محل باید کلید های قطع و وصل جداگانه برای هر دستگاه تعبیه شوند. سوپاپ اطمینان نصب شده بر روی مخازن تحت فشار باید از نظر ظرفیت تخلیه هوا به گونه ای عمل کنند که فشار داخل مخزن بیش از ۱۰% افزایش نیابد. توجه کنید که سوپاپ اطمینان کمپرسور فقط عهده دار تامین فشار ایمنی برای خود کمپرسور می باشد. نصب سوپاپ اطمینان برروی قسمت های مختلف نظیر فلنج خروجی کمپرسور و تجهیزات پائین دست با رعایت فشار قابل تحمل توسط ضعیف ترین قطعه، توصیه می شود. حداقل و حداکثر دمای هوای ورودی به کمپرسور معادل +۱ و +۴۵ می باشد. لوله های با دمای بالاتر از +۷۰ باید مشخص و به شکل مناسب عایق بندی شوند. لازم است مدار قدرت اتصال زمین داشته و در مقابل اتصال کوتاه توسط فیوز محافظت شود.
کمپرسور های گریز از مرکز و نحوه ی عملکرد آنها
کمپرسور های گریز از مرکز در حجم زیاد فشرده سازی به خوبی عمل می کنند که بطور نسبی فشار کمتری دارند. نیروی فشرده شده توسط چرخ پروانه ای که کوچک است تولید می شود، پس چیلرها از کمپرسورهای گریز از مرکز استفاده می کنند که معمولا بیشتر از چرخ پروانه ای هستند که در سری هایی مرتب شده اند. کمپرسور های گریز از مرکز به خاطر طراحی ساده و حرکت کم اجزا مطلوب هستند.
در مورد عملکرد کلی کمپرسورهای گریز ازمرکز می توان گفت: از چرخش یک چرخ پروانه برای به کار بردن نیروی گریز از مرکز با استفاده از هوای تبریدی درون یک اتاقک گرد (پیچک) استفاده می کنند. هوای تبریدی در چرخ پروانه از طریق ورودی دایره وار بزرگ مکیده می شود و بین پروانه ها جریان می یابد. نیروی پروانه ها در خروجی هوای تبریدی می باشد که نیروی گریز از مرکز را به هوای تبرید به کار می برند. هوای تبریدی فشرده سازی بعنوان نیرویی در مقابل اطراف پیچک است.
کمپرسور های پیستونی و نحوه ی عملکرد آنها
کمپرسور های پیستونی اغلب در سیستم تبرید مورد استفاده قرار می گیرند و قدرت آنها از چند دهم اسب تا چند صدم اسب خواهد بود و ممکن است از یک سیلندر و یا چند سیلندر تشکیل شده باشد. سرعت دورانی محور کمپرسور ممکن است از ۲ تا ۶ ( r . s -1 ) تغییر کند.
در کمپرسور های پیستونی با استفاده از حرکت رفت و آمدی پیستون سیال را متراکم می نماییم. در کمپرسور ها ممکن است موتور و کمپرسور از هم جدا بوده که کمپرسور های باز نامیده می شوند. ( Hermiticaly Compressor ) خواهیم داشت که بیشتر در یخچالهای منزل که موتور کوچکی دارند از این نوع کمپرسورها استفاده می شود.
کمپرسورهای باز با قدرت های بالا غالباً افقی بوده و ممکن است دو عمله نیز باشند. در حالی که کمپرسورهای بسته معمولاً عمودی و یک مرحله هستند.